"THE NAME OF THIS BAND IS KOROSI DANSAS"
Levounos a montar esta banda a ansia común que temos fronte a certas e moi concretas irregularidades políticas, sociais e culturais do noso entorno, do noso Concello, pero tamén do mundo como simples humanos, contando coa arma legal que significa ter un instrumento nas mans, unha letra que teña algo que dicir, algo que comunicar ó publico, utilizando en ocasións un certo tono satírico, polo que ás veces se nos pode chegar a tildar de grupo "simpático ou desenfadado".
En canto ó estilo, á música que facemos KOROSI DANSAS, non nos queda outro remedio que autocalificala como incalificable, posto que as fontes de referencia das que bebemos son tantas e tan variadas, que non se lle pode aplicar unha etiqueta comercialmente recoñecida. O termo que mellor podería definir dalgún xeito a nosa música é ROCK DE BATEA, acuñado polo grupo. Posto que procedemos da terra do mexillón con sabor a gasóleo de lancha contrabandista e que as nosas noites están amenizadas polos sons procedentes do estraperlo e desfalco a facenda, coidamos que é o termo máis axeitado.
XURXO ROMERO: Guitarra, voz, coros.
MANUEL SEIXAS: Guitarra, voz, coros.
XOSÉ A. PORTO: Baixo, voz, coros.
ROBERTO CAMBA: Batería, danzas.
Aínda que sen a axuda de moita outra xente non teriamos chegado ata aquí.
KOROSI DANSAS.
GOL ECOLOGISTA EN VILAGARCÍA. APOYO OFICIAL A UN FESTIVAL CONTRA LA URBANIZACIÓN DE CORTEGADA. 20 XULLO 1988
DIARIO ATLÁNTICO. UJUE FOCES.
El festival de música folk y rock tendrá lugar
en la plaza del Castro de Vilagarcía, entre las ocho de la tarde y las
dos de la madrugada, y le saldrá completamente gratis a los organizadores,
la comisión pro defensa de Cortegada, que en reiteradas ocasiones ha denunciado
las trabas que se le ponían desde el ayuntamiento para la obtención
de datos sobre la isla y para el desarrollo de actividades públicas de
protesta contra el proyecto de urbanización de la misma.
La tramitación de los permisos para celebrar el concierto
al aire libre, así como el préstamo del palco y la toma de corriente,
fue realizada por Xurxo Nogales, presidente de la Casa da Xuventude, y aprobada
en la última comisión de gobierno municipal.
En el concierto actuarán cuatro grupos, todos ellos
de la comarca arousana, y su participación se orienta a concienciar al
público del despropósito que supone la urbanización de la
isla, que el pueblo vilagarcián regaló al rey Alfonso XIII para
que se construyera un palacete y veraneara en Arousa, cosa que no llegó
a realizar nunca.
Don Juan de Borbón vendió hace años la
isla a la sociedad Cortegada, S.A., que pretende convertirla en un enclave turístico.
A ello se opone la comisión ciudadana creada con tal objetivo, la cual
defiende la conversión de la isla en un parque natural, dada su particular
flora y fauna, con especies exclusivas en Europa que desaparecerían con
la urbanización.
Curiosamente, la comisión de fiestas de Vilagarcía
había pedido a los Jóvenes de la Casa da Xuventude que aplazasen
el festival hasta el mes de agosto, para hacerlo coincidir con las fiestas municipales,
ignorando igualmente el motivo del mismo.
El secreto fue bien guardado hasta ayer por la tarde. En el
transcurso de una rueda de prensa se desveló el objetivo del festival y
se presentó el cartel que lo anunciaba.
Los organizadores desconocían cuál podría
ser la reacción en el ayuntamiento, aunque confiaban en que el festival
no fuera suspendido salvo por que la lluvia se presente para aguar la fiesta.
AD. DIARIO 16 DE GALICIA. VILAGARCÍA.
El festival comenzará a las diez de la noche en el
Castro y se prolongará por espacio de unas tres horas. Estará compuesto
por una proyección de diapositivas de la isla y del entorno marítimo,
y de la actuación de los grupos Los Clandestinos, Korosi Dansas, Leixaprén
y Vida Bebida.
EI festival es gratuito, gracias a 1a colaboración
de todos los grupos participantes y a técnicos que han facilitado el sistema
de amplificación. La Comisión pro Cortegada ha necesitado la colaboración
de la Casa da Xuventude para tramitar el papeleo y gestionar los permisos municipales
necesarios para la realización del festival.
"La base del problema –explicó un miembro de la
Comisión- es que el ayuntamiento mantiene una beligerancia con el colectivo
y limita sus actos públicos".
A Casa da Xuventude solicitó permisos para realizar
el concierto, disponer de un escenario y para la toma de luz. El ayuntamiento
concedió todos los puntos excepto el último. La razón de
que el festival se realice a mitad de la semana es que todo el material necesario
sale gratis.
La Comisión Ciudadana pro Cortegada se reúne
todos los jueves a las ocho de la tarde. Estas reuniones suelen tener un carácter
asambleario, de forma que lo que se apruebe en las mismas se realiza en nombre de
todo el colectivo.
NOMBRES PROPIOS.
Decembro 1989 LA
VOZ DE GALICIA. REDACCIÓN LUGO. |
"ROCK
NADAL 89" REUNIRÁ LO MEJOR DE ESTA MÚSICA EN SANTIAGO. Decembro 1989 EL CORREO GALEGO. REDACCIÓN SANTIAGO. "(…) La innovación en esta ocasión procede del grupo "Korosi Dansas", el Rock de Batea, originarios de Vilagarcía, que según sus colegas crean una música simpática ante todo. Les caracteriza el hecho de no tener un único vocalista, sino que los miembros del "coro" se alternan para cantar unas letras "simpáticas e que buscan a ironía nas historias" |
LOS
AROUSANOS DE "KOROSI DANSAS" CON "ROCK E BATEAS", ESTARÁN EN LA SALA "NEW
POP-POOL". 24 Xaneiro 1990 LA
VOZ DE GALICIA. REDACCIÓN SANTIAGO. A la una de la madrugada, en la discoteca "New Pop-Pool", el grupo arosano "Korosi Dansas", ofrecerá un concierto "de rock e bateas, gasoil e semicorcheas". Xurxo Romero, Manuel Seijas, Xosé Antonio Porto y Roberto Camba vendrán con su ritmo de batea, "cheo de satirismo e ironía". Un ritmo que dicen es de gran marcha, e incalificable debido a la gran variedad de influencias existentes en el grupo arousán. |
Unhas dúascentas persoas acodiron ó concerto que o grupo arousán Korosi Dansas deu o dez de Febreiro na discoteca Nicol's, organizado pola revista Contrarretranca con motivo da presentación do seu primeiro número. Os comentarios da meirande parte dos asistentes foron eloxiosos para o cuarteto de Vilagarcia que, entre outras, versionou o tema de The Beaties, "Come together". Ó longo da actuación, fixose patente a conexión entre músicos e público. Korosi Dansas, formación integrada por José A. Porto, un estudante de Empresariais que se adica tamén a actividades teatrais, Manuel Seixas, profesor de Filosofia e Ética no Instituto de Carril, Xurxo Romero, artesán, e Roberto Camba, técnico de imaxe, practican un tipo de música dificilmente clasificable que tildan de "rock de batea". A súa música está chea de influencias dos máis distintos estilos, cunhas letras moi conectadas coa realidade arousán, onde se misturan fanecas con contrabando de tabaco e coa illa de Cortegada. O resultado son unhas composicións que eles definen como "verdadeiramente simpáticas".
Foron semifinalistas tamén do concurso Racha coas Ondas. E semifinalistas do concurso de maquetas organizado pola revista "Rock de Lux".
J.C.O. LA VOZ DE GALICIA.
(…)
Lo mejor, los de Korosi Dansas, que presentaron en sociedad al rock de batea con
una afortunada intervención sobre un giro a lo Lewis Carrol en el que el
marisco de la ría se trastocaba en ilegal y el tabaco se subastaba en las
lonjas arousanas.
LA
NOCHE DE LAS CHARPEIRAS. Decembro 1990
J. R. ALONSO DE LA TORRE. LA VOZ DE GALICIA.
- Ánimo charpeiras estamos con vosotras -¡charpeiras!… "Korosi
Dansas" aportaba un nuevo adjetivo, esta vez de género femenino, para el
diccionario de las revoluciones: garibaldino, bolchevique, sandinista… charpeira
(trabajadora de la industria conservera que lucha por sus derechos y, en consecuencia,
es represaliada por ser mujer y por ser trabajadora).
KOROSI
DANSAS: EL ROCK VILAGARCIANO DE BATEA. Xuño
1991.
F. S. LA VOZ DE GALICIA.
Korosi Dansas, que actúa el próximo día
30 en Cornazo, es una banda formada en Vilagarcía "con fins exclusivamente
reivindicativos e protestóns". Está formada por Xurxo Romero (guitarra
rítmica, voz solista y coros), Manuel Seijas (guitarra solista y coros),
roberto Camba (batería y danzas) y Xosé antonio Porto (bajo, voz
solista y coros).
- ¿Qué estilo os define?
- "Incalificable, posto que as fontes de referencia son tantas e tan variadas que non se lle pode aplicar unha etiqueta comercialmente recoñecida. O que mellor podería defini-la nosa música é o término "rock de batea", acuñado por nós".
- ¿Qué factores motivaron la formación de la banda?
- "A ansia común que temos de denuncia fronte a certas irregularidades políticas, sociais e culturais do noso entorno".
- ¿Cómo es la respuesta del público?
- "Entra como dicindo "non sei que vou ver aquí", pero marcha contenta. En Boiro, unha pandilla de heavys nos felecitou, aínda que antes de comeza-la actuación desconfiaban bastante da nosa pinta. A base é que non podemos enganar a ninguén, e se temos un erro grave no medio dunha canción, á xente lle gusta que o recoñezamos".
- ¿Cuándo el primer disco?
- "Estamos pendentes dun concurso da RAG, no que quedamos segundos, e o premio era grabar un disco con outros intérpretes. Non sabemos nada, e foi xa o verán pasado.
XOSÉ RAMÓN NÓVOA. EL CORREO GALLEGO.
Este curioso cuarteto viene dando guerra desde julio del 88. De sus éxitos y sus desgracias participan: Xosé Porto con el bajo y la voz; Xurxo Romero en la guitarra rítmica y la voz; Manuel Seijas con su guitarra solista, y, por último y en la batería, Roberto Camba. Con él fue con el que charlamos una fría mañana de febrero.
—Por el principio empezamos...
—Ahora estamos parados porque todo el mundo está parado. No hay una oferta real que cubrir y no hay salida. Aunque la cosa depende de nosotros, porque, si la buscas, el que la sigue la consigue, pero no nos movemos demasiado por cuestiones de nuestro trabajo; así el grupo queda como un hobby, aunque no lo sea. No tenemos mucho tiempo.
—Rock de Batea...
—Es un término acuñado por el grupo. Algo que se nos ocurrió un día para ponerlo como una especie de sello de folklore marítimo. Aunque no debemos confundir el Rock de Batea con el Pop de Batea del que se hablaba en Sitio Distinto. Cuando ese término salió en el programa de Televisión de Galicia ya hacia un par de años que lo veníamos utilizando.
Los temas que aparecen en su maqueta son compuestos generalmente entre todos los del grupo: "Son cuatro cabezas para un mismo fin". Pero existen temas más personales como Desorden en la Ría, una especie de giro a lo Lewis Carroll. Se cuenta una historia en tono satírico en la que todo está dado vuelta.
—¿Sempre en galego?
—No, somos un país bilingüe, mal que nos pese. Somos bilingües y hay que seguir por donde estamos rodando. Esta situación no me resulta nada agraciada. El estar en los dos lados es bastante complejo. Si vamos fuera de Galicia tenemos repertorio en castellano y si estamos aquí lo tenemos en gallego.
Roberto nos habla de su participación en el Concurso de Rock Villa de Bilbao...
"Nos lo pasamos muy bien, volvimos con las manos llenas de esperanzas. No pillamos nada, pero mejor, porque cuando te dan algo a lo mejor te lo crees".
En su lista de grupos gallegos figuran Os Quinindiolas o Nicho Varullo, por citar un par. Si partimos fuera del territorio autónomo, nada como Corcobado, Del Tonos, Enemigos...
Escuchar la música de Korosi Dansas es dar un paseo por los sonidos más actuales—rap, músicas instrumentales, canciones en gallego, castellano—con absoluta alegría y frescura.
Rematamos. Me repatea hablar para 'sordos'.
ALBERTO BLANCO.
FARO DE VIGO.
Manuel Seixas, Roberto Camba, Xurxo Romero y Xosé Antonio Porto son los componentes del grupo de rock vilagarciano "KOROSI DANSAS", una de las insignias de la movida arousana.
Diversas actuaciones en varios programas de TV, hacen que su nombre suene con fuerza en el mundillo musical.
"Desde el 20 de junio de 1988 tenemos formado el grupo y lo hacemos de una manera superprofesional" señala al respecto el bajista Xosé Antonio Porto.
Ser finalistas en varios certámenes de grupos nuevos como el "Roland" en Vigo, "Racha coas Ondas" o "Villa de Bilbao", propició que estos vilagarcianos aparecieran en programas de televisión como 'Luar", "Sitio Distinto" o "Día a dia", emisión que se realizó hace algún tiempo desde el recinto ferial de Fexdega.
Los ensayos los realizan en la Casa da Xuventude, "de 4 a 7 los domingos por la tarde" apostilla Porto. Aunque su prioridad es el rock, "tocar de todo, desde blues, raps o incluso en bodas como tuvimos que hacer en una ocasión" explica Xurxo Romero, otro guitarrista.
Sus letras reflejan, en diversas canciones "acciones reivindicativas, como la defensa de Cortegada o nesta "Santa vila" añade el batería del grupo Roberto Camba. El es el único que no canta durante las actuaciones, "porque decidimos que era lo mejor", apostilla Xurxo.
No les gusta que se les encasille en una música determinada. "Si un dia nos apetece hacer un tema en plan hortera como 'Cogí a mi chica y la metí en el canillé, para tomar una cerveza', pues lo hacemos, igual que nuestra personal versión de "Chiquitita" declara el más versátil de los componentes del grupo, Xosé Antonio Porto.
Sin embargo su estilo más peculiar es el "rock de batea", que como defiende Manuel Seixas, profesor de filosofía y miembro del grupo, "no quiere decir rock de mar por aquello de la cercanía, sino que fue una definición que nos gustó por lo importante que es este artefacto en nuestra zona".
Roberto incide al referirse al momento actual que atraviesa el grupo que "en estos momentos estamos pasando una época dura, tanto musical como lingüística. Ya no tenemos la onda pavera del principio, buscamos algo con más sentido".
Xurxo Romero estima que "la gran disparidad de ideas y aportaciones de cada uno de nosotros", es quizás lo que llama la atención del público.
Los integrantes de "Korosi Dansas" pretenden realizar actuaciones por diversos pubs de Vilagarcía "para animar un poco la cosa" aunque "es un proyecto costoso".
SALVADOR RODRÍGUEZ.
FARO DE VIGO.
Tras un prolongado silencio, probablemente dedicado a la meditación trascendental inmersos en un estricto régimen dietético a base de mejillones, albariño, cerveza y empanadas varias, los "Korosi Dansas" regresan a los escenarios con una gira galaica que arrancan esta noche en "La Iguana" de Vigo y una segunda etapa, dominguera, en "La Kalle" de Bueu.
Constituido en julio de 1988 en Vilagarcía de Arousa este grupo nació, según confiesan sus propios componentes, con fines reivindicativos y exclusivamente protestones. "Levóunos a montar esta banda a ansia común que temos fronte a certas e moi concretas irregularidades sociais e culturais do noso entorno, coa arma legal que significa ter un instrumento nas mans, unha letra que teña algo que dicir, algo que comunicar o público, pero sempre utilizando un certo ton satírico, polo que ás veces se nos pode chegar a tildar de grupo simpático ou desenfadado".
En cuanto al estilo, la música que hace Korosi Dansas es, afirman, "incalificable, posto que as fontes de referencia son tantas e tan variadas, que non se lle pode aplicar unha etiqueta comercialmente recoñecida; o termo que mellor podería definir a nosa música é rock de batea, acuñado polo grupo; posto que procedemos da terra do mexilón con sabor a gas-oil de lancha de contrabandista e que as nosas noites están amenizadas polos sons procedentes do estraperlo e o desfalco a facenda, coidamos que é o termo máis, axeitado".
Estos "koros'' y estas "dansas" alinean con Xurxo Romero (guitarra ritmica, voz solista y coros), Manuel G. Seijas (guitarra solista y coros), Xosé A. Porto (bajo, voz solista y coros) y Roberto Camba (batería, danzas)
A lo largo de sus cinco años de existencia han actuado por toda Galicia, además de en Euskadi "e algunhas veces na Meseta", así como hecho colaboraciones teatrales en el show "Directamente Paco" de Carlos Blanco. Fueron finalistas del concurso "Racha coas ondas" (1989), del certamen pop-rock "Villa de Bilbao" (1992) y del de la Radio Autonómica de Galicia. "Non somos un grupo de rock convencional -sentencian- somos unha gran masa coral electrificada que che fará suar a camiseta e non precisamente traballando".
Dispostos a xustificar o seu dereito á
gravación dun disco
LINDA LEE. 32 PISTAS.
O lexendario grupo de Vilagarcia que ven dando caña dende o ano 88 co seu peculiar xeito de entende-lo r&r, misturando pop, rap, reggae, ska, heavy, e ata rock sinfónico se se tercia. Cun directo no que cada membro do grupo é unha parte fundamental do espectáculo, teñen xa unha dilatada experiencia nos escenarios, con esporádicas saídas fóra de Galicia, amosando sempre moi boas criticas. Korosi Dansas combinan textos en castelán e galego, dando conta da diglosia mental existente nas súas arrastradas vidas. Josito Porto, baixista e voz, contounos os proxectos da banda.
q ¿Oue diferencias hai nesta nova etapa do grupo?
q Aínda que se mantén ese tono irónico nas cancións, pensamos que éstas teñen máis forza nos textos, que non só son consignas, senón que falan de sentimentos e contan historias crúas que nos mosquean. En canto á parte musical, as guitarras adquiren unha maior solidez, a utilizacion de efectos (wah-wahs, distorsions, flangers …) están máis presentes, conferíndolle unha forza ós temas que chegan a acadar intres verdadeiramente salvaxes. Por outra banda, seguimos coa teima de cantar os catro e a sección de coros é moi importante, sobre todo nos directos. Seguramente haxa unha maior incidencia idiomática, xa que os temas máis novos son case todos en galego, o cal non quere dicir que se sae un tema en castelán vaia a ser desbotado ou traducido, xa que a diglosia lingüística segue presente no grupo.
q ¿Que tedes que ver con grupos como Diplomáticos, Yellow Pixoliñas, Rastreros, Verjalludos...?
q Somos todos da mesma casa (non precisamente discográfica) e pode que formemos unha xeración na que é importante non loitar entre nós, senón xuntos, para avanzar cara adiante e demostrar que existe un rock galego.
q ¿Como fas para non parar de saltar enriba dos amplis e baixar do escenario para arengar ó público sen resentirse a vosa contundencia musical?
q En Korosi Dansas levamos uns músicos que están tocando detrás do escenario, temos moi ensaiados os playbacks, por iso a xente non se percata. Incluso algunha vez, para facer eses saltos, contratamos a uns dobles tan cuspidiños a nós que nin as nosas nais se déron conta do bluff. Este era o segredo mellor gardado do grupo. De tódolos xeitos, se te deixas levar polo que sintes coa música que fas nese intre, podes chegar a voar.
q ¿Que proxectos tedes en mente?
q Falar de proxectos danos medo porque é como falar de cousas que non son reais. O que podemos dicirte é que pensamos facer bastantes directos, pasalo moi ben e facérllelo pasar moi ben ó público.
XURXO VAZ. A
NOSA TERRA
Uns vellos coñecidos reaparecen. seica con máis forza ca nunca. Os arousáns Korosi Dansas, acuñadores do alcume "rock de batea" e posuidores dunha contundente presenza en directo, están a facer unha razzia morisca desde as Rías baixas a todo o país galego. Xosé A. Porto (Baixo e voz solista), Xurxo Romero (Guitarra rítmica e voz solista), Manuel G. Seijas (Guitarra solista) e Roberto Camba (Bateria), están a facer media dúcia de datas en concerto como primeira medida ofensiva. E despois, xa se verá. Unha nova esperada polos numerosos seguidores dunha banda cun bon mangado de cancións atractivas. A verdade é que levaban unha boa tempada caseque parados, só algunha saída ocasional en directo retomaba o contacto co público. Era o momento de tomar unha decisión e botar o resto se realmente querían seguir adiante como banda. As primeiras destas datas xa fixeron mella no público. Un magma que mama do funk-reggae e da roca nai do rock; o suxestivo cóctel do que chamaron "rock de batea" é no fondo un bebedizo meigallento que leva por igual elementos do país e de importación. Todo o que embruxa ao caldeiro. Os seus concertos son de certo para lembrar, contundéncia e eficácia como músicos, un cuarteto e os catro cantantes e botados para diante; como unha equipa de futbol todos dianteiros centro. As voces e coros, un dos pontos fortes e das quedadas do grupo. E ademais teñen boas cancións.
KOROSI
DANSAS, EL RETORNO. 17 de ABRIL 94
XOSÉ RAMÓN NÓVOA. EL CORREO GALLEGO.
Formada en julio del 88 en Vilagarcía, la banda se
autocalifica como practicante de una mezcla de ska, reggae, pop y blues. En mayo
del pasado año ya charlábamos con ellos y estaban "parados
porque todo el mundo está parado y no hay una oferta real que cubrir"
–nos decía Roberto Camba, batería y voz—. Pasaron por momentos muy
críticos, pero ahora se han propuesto no dejar una nueva oportunidad y
con vistas al verano están dispuestos a dar cuanta 'caña' sea necesaria.
Para que eso suceda, junto a Roberto, están Xurxo Romero —guitarra rítmica
y voz—, Manuel Seixas—guitarra solista y voz—y Xosé A. Porto -bajo, voz
—.
Roberto es quien nos va situando en esta nueva singladura
…
—Estamos
creciendo, somos más bestias, más radicales en el sentido de que
tenemos menos pelos en la lengua, vamos a decir las cosas como son. Si tienes
algún problema, que tú no puedes abarcar, que la gente sepa que
no somos de piedra y en ese sentido va la historia.
—¿Qué
ha cambiado desde que hablamos hace un año?
—El
planteamiento del grupo. Hemos sufrido una muda de piel. Gradualmente ves que
la historia no sale porque no se adapta a la realidad que estás viviendo.
Las canciones que pones en boca de todos... no tenían una realidad firme
debajo. Ahora vamos a hacer las cosas más radicales en ese sentido. Tenemos
varios temas con nuevos arreglos, letras … nos hemos embrutecido mucho.
—Realmente,
¿pasasteis un año totalmente parado en directo?
—Si,
pero lo que pasa es que no teníamos unas miras demasiado concretas. La
historia consiste en cuanto más toques, más te ves. No partimos
de cero aunque es como un cero relativo, tenemos hecho multitud de copias de maquetas,
pero nunca esas copias habían llegado a gente que nos consiguiera un contrato
o una actuación interesante.
—Pero
habéis grabado nuevos temas.
—En
casa tenemos un cuatro pistas y ya hemos hecho algún temilla nuevo. Queremos
ahora cierta uniformidad de formato. En
nuestra anterior maqueta había temas
de tres estudios distintos y se notaba. Esto ahora es más cutre pero más
uniforme.
—Mirando
hacia atrás, ¿Qué queda de aquel 'Rock de Batea'?
—El
'Rock de Batea' fue una etapa, lo que pasa es que el cromosoma queda. No puedes
evitar nunca negar tu propia evolución y lo que se hace es reconvertirlo,
tenemos un capítulo de las actuaciones en directo que se llama así.
Es como si tienes un programa de televisión con varios apartados. Hay distintas
vertientes.
—¿
Qué es lo que más pesa ahora en vuestro sonido?
—Pues
guitarras y voces, aunque quizá más las guitarras. Tenemos líos
bastante llamativos, dejamos en directo a la gente bastante alucinada.
Los grupos tienen que tocar habrá que hacerlo aunque
sea perdiendo pelas, por lo menos, a pelo. La cosa está cruda y como no
vives exclusivamente de esto, hay que hacer 'planning', con novias, mujeres …
Este año es, o crezco o me muero, en esta caja ya no quepo más.
"SER FIELES Y COHERENTES CON
NUESTRO ESTILO ES LO PRINCIPAL". 12 Agosto 1995
N.G.-
LA VOZ DE GALICIA
Los miembros de Korosi Dansas aseguran que "con buena voluntad y los oídos abiertos" gustará su trabajo. De todas formas, aseguran que jamás sacrificarían su estilo por agradar al público o por aumentar sus ventas ya que "ser fieles y coherentes con nosotros mismos es lo principal", señaló Manuel Seixas, uno de los componentes.
Pero hay algo a lo que ningún grupo puede escapar y es a las exigencias o compromisos que supone trabajar con una compañía. En septiembre, lo más seguro, empezará la promoción de su trabajo e intentarán hacerse un hueco en el complicado panorama musical nacional ya que "parece que las cosas funcionan así. Primero hay que salir fuera y triunfar para que luego te reconozcan en tu tierra".
Todos escriben letras y participan en el trabajo y coinciden en señalar que su música es difícil de catalogar. "En nuestro trabajo hay temas de todo tipo, no es algo monotemático" y la razón es sencilla: "somos cuatro personas distintas, y nuestro compact es como una conversación, de aproximadamente una hora, donde se abarcan diversos temas". Aseguran que ofrecen lo mejor de ellos mismos y son fieles a sus estados de ánimo.
El título de su trabajo "Cordura" les viene al pelo. "Es justo lo que no tenemos y lo que la gente dice que tiene. Lo que quieres y no tienes", señalaron los componentes. La portada del compact es una señal obligatoria que se está quemando "con esto queremos decir que estamos un poco hartos de que se nos obligue a ir por un lugar determinado".
Son conscientes de que el mundo de la música no es nada fácil, aunque intentan salir adelante y ver cumplido su sueño: seguir tocando juntos por mucho tiempo.
F.M..-
O SALNÉS
Despois de sete anos probando as máis variadas misturas de tódalas formas de rocanrrol, o grupo vilagarcián máis melódicamente tralleiro -'Korosi Dansas'- editou o seu primeiro disco: 'Cordura'.
OCTOPUS.-
FANZINE "EL JARDÍN DE OCTOPUS", Nº 2, 1996
J.O.:
- Cóntame a historia dos KD. Josito:- Corría o ano 1988, cando en
Vilagarcía había unha illa que se chamaba illa de Cortegada, que
querían urbanizar. Entón había unha xente entre a que estábamos
nós, que non querían (non queremos) que se urbanice, e montouse
un concerto contra a urbanización da illa de Cortegada. Pero foi cojonudo
porque se fixo de tal maneira que os que puxeron o palco, o sonido e toda a historia,
foron os do concello sen saber para qué ostias se estaba poñendo
iso alí. Entón, pois iso, foi un golazo que nin o de Zarra, vamos,
ese foi o noso primeiro concerto. Manuel estaba nun grupo local, Roberto e Xurxo
estaban noutra historia, e un bo dia, Manuel me chamou, xuntámonos, preparamos
tres temas en tres dias e foi cojonudo porque tivemos que facer un bis. A partir
de aí vimos que funcionaba moi ben a relación entre nós,
unha relación case marital e aberta, e empezamos a facer novos temas, cambiou
un pouco a visión que tiñamos dos primeiros temas e desde entón
estivemos tocando, gravamos maquetas, traballamos tamén na casa de Roberto,
onde montamos un auténtico estudio, e así ata o 94, que nos plantexamos
a idea de facer un CD, que é o que está agora movéndose por
aí. J.O: - É a primeira experiencia discográfica? J: -Si,
bueno, metemos un tema nun recopilatorio da compañía GAL&CIA.
J.O.: - "Cordura" é un disco bastante variado; dende o "rock de batea"
de "Faneca", ata cousas máis funk-metal ou máis tradicionais. Cómo
falades vos da vosa musica? Manuel: O problema é que a xente non sabe cómo
definilo; é moi ecléctico, moi variado; o problema é que
a veces é difícil saber por onde lle ten que entrar á xente
a música. Nós tiñamos unha experiencia co que chamábamos
"rock de batea", pero estábamos mirando a parte de arriba da batea: o bo
rollo, un pouco falando da felicidade da xente que nos rodeaba. pero logo fixámonos
que baixo a batea había moita merda, o que nós adoptamos como un
lado máis punk, máis duro na música. Fomos evolucionando
cara as dúas cousas, e cando gravamos o CD estábamos no medio das
dúas historias, do rock de batea tradicional galego, e do rock de batea
de fondo, universal e cañeiro.
J:- Queriamos
que todo estivera un pouco máis compensado, con máis sentido. Pero
era difícil, 18 temas, era todo moi variado. O problema é sacar
un disco despois de 7 anos, tampouco podes traicionar ó grupo nin ó
público deixando a un lado cousas que fixeches en outro momento, como "Faneca",
"Desorden", ou "Don Pepito", e cousas novas como "Agora xa" ou "Testemuña".
Este disco funciona como un primeiro volume, un "grandes éxitos".
J.O.:
- Algúns temas do disco entón teñen bastante tempo...
M.:-
Si. Colliamos os que nos gustaban de hai uns 6 anos, como "Maruxa", un dos tres
temas da historia de Cortegada, e intentamos tocalos tal e como tocamos agora,
porque tampouco nos queriamos desprender deles así como así, levabámolos
tocando seis anos e nos gustaban. Aínda así recoñecemos que
era difícil dar unha coherencia a todo o disco, máis do que pensábamos.
Agora estamos a traballar no segundo e pensamos que vai saír moito máis
compacto, no sentido de que estará todo máis nunha liña,
aínda que haberá estilos diferentes porque nos gusta de todo, esa
é a historia.
J.O.:-
Á hora de compoñer, compoñedes todos tanto letras coma música.
Eso tamén da máis variedade á música.
M.:-
E cantamos os catro.
J.:-
Somos un grupo excesivamente democrático. Pero a nós, nos encanta,
conste. O problema é as facturas de teléfono, porque eu vivo en
Santiago e estes en Vilagarcía, e se crea unha ponte telefónica
para cada ensaio.
M.:-
Houbo unha crítica unha vez que nos gustara moito: que eramos coma catro
dianteiros centros. Un pouco esa é a historia, non hai ningún que
sobresaia e os catro podemos meter goles. Claro esto ten o problema da variedade,
pero a nós nos gusta que a música sexa moi variada.
J.:-
O máis difícil é que a xente saiba en todo momento que a
canción que tocas soe a KD. Ese é o problema.
J.O..-
Qué tal vai funcionando o disco?
M.:-
Bueno, agora saímos da compañía. A nivel de gravación,
de puta madre, Abreu é un tipo moi bo a nivel técnico, pero a nivel
de promoción …
J.O.:-
Ese é un tema que a min me preocupa, aquí en Galicia hai varias
compañías pero eu, que estou ó tanto do que se escolta fóra,
nunca escoito falar de grupos galegos. ¿É un problema de distribución,
de promoción? Fóra de BOA que intenta distribuír material
de grupos galegos, o resto, está un pouco frouxo.
M.:-
Nós estivemos en Madrid, en RNE3 POP e a verdade é que lles chegaba
moi pouca información. Iamos a sitios e non chegaba información
do grupo, non estaba o disco nas tendas, na prensa... Gravar é fundamental
pero logo hai que conseguir que a xente coñeza o que fas.
J.:-
Ademais eu teño a impresión, bueno, é algo máis que
unha impresión, de que neste país hai moito medo de expresarse en
galego. Tivemos problemas para sacar un disco con temas en galego. Si ti non fas
temas en galego intentando ser moi simpático pois é unha cousa que
non interesa. Moita xente non concibe que poidas facer un blues en galego. Nós
eso témolo moi claro, ó mellor, pois agora apetécenos facer
tódolos temas en... croata, e punto. Pero agora nos apetece facelos en
galego, e creo que hai que botarlle huevos: si tes a posibilidade de mover algo
que soa en galego, e que se aparta un pouco dos esquemas que xa hai marcados de
simpático, de banda sonora de película de Paco Martínez Soria,
se a xente apostara un pouco creo que iría moito mellor. M.:- Ás
veces jode, ¿non?, sobre todo cando vas fóra, e a xente pensa que
o galego e sempre coña, coña e carallada, e hai moita xente facendo
música máis seria e en galego. A min a maioría dos grupos
independentes que cantan en inglés, paréceme un pouco absurdo, porque
a min encántame entender o que di a xente …
J.O.:-
Parece ademais que compoñer en castelán e en galego é máis
difícil, precisamente por iso, porque hai que traballar máis nas
letras.
M.:-
En galego é moito máis fácil que en castelán, é
moito máis sonoro, con mais monosílabos. Estamos escoitando algunha
música en portugués e é incrible, moitísimo nivel.
Roberto:-
Pero principalmente é un problema de ideoloxía. Si pensamos, por
exemplo, na Nova Cançó Catalana, cantábase en catalán
e todos o asumían, había unha cultura, un idioma, e aquí
parece ser que non existe. Aquí houbo moitos intentos de levantar unha
cultura galega, pero a xente é así. Se tivera éxito, agora
pois, Foggy Mental Breakdown, cantarían música setenteira en galego,
e se chamarían Desfase de Cabeza Nunha Noite de Néboa.
J.:-
Nos falabamos unha vez cun tipo dunha discográfica que dicía que
non estaba ben cantar en galego, nin sequera en castelán. Nós falabámoslle
entonces dos grupos vascos, e el dicía ¡Pero os grupos vascos levan
moito tempo cantando en vasco!. E logo, aquí, ¿qué?
M.:-
O problema é que aquí hai moito desequilibrio. En Cataluña
hai un certo equilibrio, hai grupos que cantan en catalán, bastantes, e
outros que cantan en castelán. No Pais Vasco igual, aínda que hai
máis grupos que cantan en inglés porque cantar en castelán
é politicamente incorrecto, antes en inglés que en castelán.
J.:-
Aí levan tempo currando por eso, pero eso non é unha razón
para que aquí non se faga porque non se está currando. Pois, joder,
hai que curralo, A min non me importa que saia un grupo que lle apeteza cantar
en inglés: a musica é musica. Pero si sae un grupo que lle apeteza
contar historias, que lle apetece que a xente entenda esas historias, que se ría
con esas historias ou que lle entren ganas de vomitar, pois o que non se pode
facer é negar a ese grupo porque canta en galego. Se non apostamos polo
que temos aquí, ninguén o vai facer, e vai ser un rollo que vai
morrer completamente, ninguén vai vir de fóra a dicir que cantemos
en galego, porque fóra sigue soando a paletoide e a simpático.
J.O.:
E o novo disco, ¿en qué etapa está?
R.: -Estamos
gravando xa cousas e buscando compañía, unha discográfica
que se preocupe polo disco e que lle interese, que aposte polo grupo e que garantice
unha boa distribución.
J.:-
Hai algunhas historias xa, xente incluso de fóra de Galicia que están
interesados
M.:-
Si, o que pasa é que neste segundo disco apostaremos máis polo galego,
e a xente nos pide que apostemos máis polo castelán. E nós
o que temos claro é que despois de oito anos traballando non imos cambiar
por esixencias do mercado.
R.:-
Si queres vender, tes que venderte.
J.O.:-
Facedes algunha versión?. J.:- No disco está a de "Don Pepito".
Foi bastante difícil, pero somos moi cabezóns. Mándamos cartas
a EEUU, a México, a pedir permiso á familia do pallaso, de Fofó.
Foi todo unha historia. Nos concertos nos gusta rebentar: rebentar nós
tocando, que rebente a xente bailando, e que algún rebente polo que dicimos
nas cancións. Sempre lle dedicamos algunha canción a alguén
para que rebente. Nos gusta tamén que nalgunha emisora estatal galega,
institucional, haxa algún tema vetado coma «Desorden», que
fala do contrabando. Sabemos que ese tema estaba nunha cuña e que a quitaron
polo que dicía. Reaccionar contra a Xunta, a política de Galicia
pro-española, a cultura galega de pacotilla, e intentar que a xente se
entere e entenda ese desacordo co que non lles gusta.
J.O.:-
Explicádeme o tema da portada.
M.:-
A portada é unha foto de Roberto titulada "Lume obrigatorio", e pareceunos
moi adecuado. A foto é un sinal de sentido obrigatorio, que está
queimándose, o que intenta dicir que a nós non nos gusta iso, é
dicir, que nos din que vaiamos por un sitio, e vamos por outro.
R.: Esa
é a ideoloxía do grupo (risas). O de "Cordura", ven un pouco por
aí, que ten que ver coa cordura do tipo de xente que nos vai a ver, que
escoita a nosa música, un tipo de cordura non oficial, unha cordura propia,
a de KOROSI DANSAS.
J.:-
O título tamén vai un pouco xogando: Cordura e Cor Dura, significando
o endurecemento da nosa música.
J.O.:-
Parece entón que a parte da música vos dedicades a outras formas
de arte.
J.:-
Si, xa che digo, Roberto foi fotografía, xa fixo varias exposicións.
Traballa tamén vídeo. Xurxo é escultor e pintor, a contraportada
do disco é unha obra del. Manuel é escritor (acaba de publicar,
Viñeron do espacio interior, o seu primeiro libro publicado). E eu fago
teatro.
M. - KD é un grupo multimedia (risas}.
J.:- Un grupo multimerda (risas).
MANUEL CORTÉS.- REVISTA ANIMA+L 5, XANEIRO
1997
Son
Xurxo, Manuel, Josito e Roberto. Ou ao revés, é igual. Tamén
son un grupo de rock. Pero non son catro, como pode parecer a primeira vista.
Son cinco. O quinto membro é o máis importante de todos, o que ten
un pouco de todos eles e no que todos se ven algo máis que un pouco. Responde
ao nome de Korosi Dansas e pódese considerar como o seu alter ego colectivo,
con sentimentos, reaccións e estados de ánimo propios. E, por suposto,
como todos eles, ten tamén unha vida propia: un nacemento, unha adolescencia
e unha madurez. Vive en Vilagarcía e, gracias ao seu comportamento respetable
e á súa traxectoria fóra de toda sospeita, empeza xa a ser
un veciño merecente de certa consideración. Pero todo ten un comezo.
Así
que antes de falar do presente é obrigado dar unha volta polo que foi a
xénese, o alumbramento da criatura. Xurxo fai de guía: Hai oito
anos que estamos xuntos. Andabamos pola Casa da Xuventude. Eu coñecía
a Roberto, Roberto coñecía a Manuel, Manuel coñecía
a Josito… Xuntámonos para facer dous temas con motivo dun festival organizado
por un colectivo ecoloxista, que pretendía con isto que a xente se enterase
de que querían urbanizar a Illa de Cortegada. Tal como eles contan, aínda
que un día a illa foi propiedade do pobo de Carril, hoxe pertence a unha
empresa privada que, naquel momento, decidiu sacarlle rendemento construíndo
nela unha urbanización. A consecuencia foi que eles conseguiron tocar non
só eses dous temas montados para a ocasión, senón facer tamén
un bis por petición popular. O seguinte -continúa Xurxo- foi un
concerto no colexio de Carril. E ata hoxe.
Desde
o nacemento, o novo membro tivo nome: Korosi Dansas. Pero tamén, como fillo
lexítimo que é, naceu con apelido: Rock de Batea. Aínda que
Josito, en ton irónico, explica que é máis unha historia
que montamos para despistar a toda esa xente que ten a manía de poñer
etiquetas, Manuel precisa que desde o principio foi rock de batea, e estabamos
totalmente identificados con iso: eramos de Vilagarcía e tampouco tiñamos
unha gran pretensión; sentiamos que estabamos a falar sempre de cousas
moi próximas. Pero pasou que cada día estabamos máis os catro
xuntos e cada vez era máis difícil explicarlle á xente o
que significaba o grupo, porque xa non era o rock de batea no que falas de Cortegada
e no que falas de situacións de narcotráfico, senón que falas
do que pasa en Madrid ou en Angola e falas do que tes dentro. Entón, en
vez de ser unha batea local, converteuse nunha batea universal sen darnos conta.
É dicir: a criatura creceu.
O que
pasa -di Roberto- é que ao final o rock de batea foi mirando un pouco para
dentro e cara a abaixo. A batea que todos coñecemos é o que ves
alí encima da auga, pero o que pasa nela tamén está por debaixo.
Segue a ser o mesmo pero cambiou a definición: buscas máis por abaixo
que por onde se ve. Madurou.
De todas
maneiras -matiza por último Josito- se nun principio eramos rock de batea
porque era divertido, agora segue a selo porque é divertido e moi fodido
ás veces. Volvemos ao da batea de arriba e á de abaixo: a batea
da luz e a batea da merda onde hai tabaco escondido, hai droga, xente con cemento
nos pés, que é moi interesante. E converteuse en adulto.
Pero
ás veces non abonda só co paso do tempo para irse facendo grande;
hai acontecementos que marcan o paso dun estado a outro. Abandonar a adolescencia
(ou a xunventude) para entrar de cabeza na idade adulta, ás veces precisa
de cerimonias. O rito iniciático de Korosi Dansas chámase Cordura,
e ten forma de CD. ¿Acaso foi doloroso?
Tiñamos
mogollón de material -conta Manuel-. O problema era que queriamos que o
disco reflexase o que fora o grupo ata o momento da gravación e, por outra
parte, que tivese sentido, que fose compacto tamén no concepto. A parte
máis difícil foi chegar a eses dezaoito temas de que se compón.
Tiñamos a sensación de que non podiamos defraudar a moita xente
que escoitara moitos temas e que os querían no CD, así que ao mellor
hai catro ou cinco que, só por nós, quizais non estarían.
Pero o bo é que quedamos ceibes de todo. Antes estabamos atados á
música de tanto tempo atrás, que nos gustaba e que segue a gustarnos,
pero que xa non estaba exactamente na onda que temos agora.
Sen embargo,
hai cousas que non cambian. Desde o principio, Korosi expresouse indistintamente
en galego e en castelán. Roberto explícao: Cando calquera idioma
ou situación política che impón unha obrigatoriedade, é
malo. Se o fas porque queres, se tes unha razón, chamémoslle histórico-cerebral
que te fai cantar en galego ou te fai cantar en castelán e que che fai
escribir unha letra indistintamente en calquera dos dous idiomas, entón
non pasa nada: é natural. E o noso bilingüismo é de nacemento.
Pero
hai matices: pensamos -fala Josito- que o galego sirve para algo máis que
para dicir carallo, colloúdo, somos a ostia, ser moi divertido e ha ha
ha todos. Cremos que o galego tamén sirve para facer un blues e outras
cousas. Manuel aclárao: Na casa de discos o último que nos dixeron
é que non eramos un grupo comprometido, porque a concepción que
se ten en Galicia de grupo comprometido é ou ser un grupo que cantas en
inglés ou ser un grupo que dis caralladas e que supostamente rachas coa
igrexa ou así, e nós por aí non imos. Nós estamos
comprometidos co real, e se temos que dicilo en plan carallada dicímolo,
e se non, non. Estamos un pouco queimados de que en Galicia o único que
funcione musicalmente sexa a un nivel moi superficial.
Agora,
instalados xa no presente, Korosi camiña co paso firme cara ao seu inmediato
proxecto: NON, o seu novo CD. Pronto estará na rúa, pero xa non
hai présa, xa non hai necesidade de demostrar nada; non hai, tampouco,
rupturas nin compromisos. Como di Josito, vai seguir habendo basicamente o mesmo,
a diferencia vai estar no tratamento. No tratamento e na intensidade, puntualiza
Xurxo. A estas alturas, Korosi Dansas non ten por que facer concesións,
tratamos os temas doutro xeito; cando é un tema cañeiro, imos a
morrer: veña guitarras e veña brasa... e cando é un tema
lento, sen cortarnos: ¿que é unha balada?, pois veña balada.
Manuel fala e todos asinten. Pero ocorre exactamente o mesmo se fala Xurxo, ou
Roberto ou Josito: todos están de acordo. Porque todos camiñan na
mesma dirección. E o camiño non parece que vaia ser corto. A sombra
da morte, de momento, é só iso, unha sombra, e como todo ser racional,
Korosi aspira á lonxevidade. Sen embargo, as voces por medio das cales
se expresa este ser intelixente e múltiple son conscientes de que a posibilidade
da fin existe: Josito opina que como toda parella de catro persoas pasou os seus
momentos difíciles e Roberto deixa entrever que hai algo de sorte no feito
de poder reunirse catro amigos coa escusa de estar xuntos porque nesta sociedade
que vivimos (dito así pomposamente), é moi difícil compartir
algo con alguén. Xurxo, por fin recoñece: Xa non hai unha ambición
de ser uns rockeiros de xira; hai como un ente, como un quinto membro. E ese quinto
membro é como unha relación, como un noviazgo.
Hoxe,
oito anos despois, poucas cousas cambiaron: A Illa de Cortegada corre outra vez
o perigo de ser urbanizada e Korosi Dansas segue alerta por se hai que entrar
en combate. Pero ollo, porque agora están preparados. E a xente pedirá
máis dun bis. Seguro.
P.D.
No momento de publicar esta entrevista, a estructura molecular de Korosi xa terá
mudado sustancialmente. Santi Frutos é a nova membrana integrada no tecido
vital do grupo. O lector, pois, deberá ler cinco onde pon catro, e seis
alí onde se lea cinco.
UNHA TARDE QUENTE
CON KOROSI DANSAS.- FEBREIRO 98.
XAN NADOLNY.- UNIVERSO MUSICAL. FEBREIRO
98
Cando cheguei a Vilagarcía chovía
e aínda por riba ía frío. Quedara cos Korosi
Dansas ás cinco. Eran as catro
e media, doíame a cabeza..., de verdade, que por min, largaría para
a casiña en Vigo e a outra cousa. Non me parecían nin o día
nin as circunstancias ideais para falar cun dos grupos que máis me impresionaran
en moito tempo, tanto en directo como na escoita dos seus discos, sobre todo do
recén editado "Non!". Pero un é un
profesional. E traballara moito esta entrevista. Entrei na cafetería na
que quedaramos como paso previo para ir ao seu local de ensaio, e , para a miña
sorpresa, alí xa estaban dous Korosi agardando. Presentacións moi
educadas. Josito (Josito Porto: baixo e voz) e Manuel (Manuel Seixas: guitarra e voz)
que me levan no seu coche, con présa, ao seu centro operativo. Este centro
é unha enorme nave comercial nas aforas da vila, da que saen sons cando
chegamos. No interior multitude de cousas por todas partes, e subindo a unha especie
de primeiro piso atópaste cunha estancia na que todo é música
e ¡vaia caña! Josito e Manuel din que agardemos un momento na porta
porque os seus compañeiros están "empalmados". Dende alí
vexo carteis de concertos, anotacións e unhas teas coas súas caricaturas
como única decoración nas
paredes brancas. Tamén se ve unha estraña mesiña de salón
con moitos papeis, unha botella e unha morea de pilas. E, de costas, tres figuras
ao seu: Roberto Camba, dándolle
frenético á batería, Xurxo
Romero arreándolle sen compaixón ás cordas da súa
guitarra mentres berra algo indescifrable no micro e Santi
Frutos, soprando con forza un saxo relucente e de cando en vez achegándose
tamén ao seu micro ou ás súas teclas. Manuel e Josito aplauden
e os outros van parando bastante cortados en canto me ven. De novo, saúdos
moi educados, e pola miña cabeza xa se mete a idea de que estes Korosi
que soaban tan viscerais e salvaxes hai un momento e agora son tan amables e accesibles,
non son o típico grupo de rock-stars engreídos.
Pídolles que se acheguen para que o
meu gravador recolla mellor o que din, e acabamos todos ao redor da mesiña.
Ofrécenme un trago da botella solitaria, que resulta ser ¡absenta!,
que a traen de Madrid cando poden, un descubrimento de Roberto, que non é
tan forte como as que hai por aquí... Eu penso que se tomo iso, estoupo,
pero xa de perdidos. Hai que beber polo tapón e o chupito está realmente
bo. A ver se a tarde mellora. Saco a chuleta.
Xan
Nadolny: Comecemos por nomes e etiquetas: ¿Por que Korosi Dansas? ¿Por
que Rock de batea?
(Todos sorrín como quen domina un tema
a forza de tanto repetilo)
Roberto:
O porqué de chamarnos Korosi
Dansas é case histórico-político. Cando comezamos, ensaiabamos
na Casa da Xuventude, en Vilagarcía, que antes fora o local da OJE, e ben,
seguía en parte tendo ese "ambientillo" fascistoide, así
que por aí saíu a idea: "Coros y Danzas", que foi deformándose
ata "Korosi Dansas".
Xurxo:
É que para nós, sobre
todo para Manuel e para min, que somos os "abuelos", ver as actuacións
dos mogollóns de grupos de "Coros y Danzas" nos 11 de Maio na
época franquista tocounos moito a fibra.
Manuel:
¡E tanto! O nome era como
un axuste de contas contra un pasado que segue en moitos aspectos aínda
vivo. E o do "rock de batea"..., mellor dillo ti, Josito.
Josito:
Gracias, ¡ha,ha! O tema que
teño machacado. Home, somos da ría, ollamos bateas e o que queriamos
era non ser "etiquetados", e para iso inventamos, como o profesor do
TBO, a nosa propia etiqueta. A batea ten parte de arriba fermosa, bonita e tal
e parte de abaixo, chea de merda e escuridade, que é por onde nos movemos
máis agora.
X.N:
Pero, a pesar de todo isto que comentades, ¿non é un nome "difícil"
e unha etiqueta que pode resultar demasiado "simpática" para
o que estades a facer?
Xurxo:
Si, pode ser. A verdade é
que poucas veces escriben ben o nome na prensa
ou o din ben na radio ou na tele.
Manuel:
E en parte con razón, porque
o nome ten o seu aquel, pero o problema era que o nome e o grupo chegaron a estar
por riba de nós e están por riba en moitos aspectos. Quero dicir
que co tempo era un nome que significaba algo para a xente fiel que nos seguira
e nos segue... ¡e son xa nove anos! Agora, entre nós, xa somos máis
KD ou Korosi, pero eu que sei, son cousas que pasan e xa está. O da etiqueta
foi fodido porque en vez de ceibarnos do "bravú", "jrunje"
e todo iso, atrapounos dalgún xeito no que ti dis de "simpático"
e tal, pero é o que dicía Josito antes. A batea ten parte de arriba
que pode ser divertida e "simpática" en aparencia, pero tamén
parte de abaixo, que son todos eses medos que todos temos, esa negrura, esa porcallada
que hai na sociedade, na xustiza, na política. Eu creo que a xente xa empeza
a decatarse de que o "rock de batea" engloba todo
e máis.
X.N:
Ata o de agora tedes no mercado dous traballos: "Cordura", do 95 e este
"Non!" do 97. ¿Dous CD´s en nove anos? ¿Como explicades
isto?
Roberto:
Penso que a explicación é
que nun principio KD era un "brazo armado" musical para expresar as
nosas ideas e sentimentos. De feito, o noso primeiro concerto, que foi a causa
de que nos xuntaramos os catro, foi no 88 nun acto de protesta para que non urbanizaran
a Illa de Cortegada. E ese "brazo armado" expresábase ben nas
rúas, nos garitos, e así.
Non había unha necesidade por gravar a nosa música. Eu tiña
un 4 pistas e alí facíamos cousiñas. Ademais, cada un tiña
proxectos paralelos de gravación, que satisfacían o "mono",
digamos. Foi co tempo que nos fixemos máis grupo musical ca "brazo
armado" no sentido do principio. E foi cando pensamos que era o momento de
entrar nun estudio. E así saíron "Cordura" e logo "Non!".
X.N:
Para algunha xente, "Cordura" é algo así como un "grandes
éxitos", á marxe da súa calidade. ¿Estades de
acordo?
Josito:
Pois mira, a verdade é que
si, pódese ver así perfectamente. Foi o producto de seis, sete anos
de ir facendo temas e queriamos meter alí todo iso dun xeito... compacto,
claro.
Manuel:
Queriamos e tamén tiñamos
certa obrigación. Porque visto con perspectiva, ao mellor algúns
temas non estarían no CD, pero xa non eran só nosos, eran de toda
esa xente que comentaba antes que nos seguira. Era case un deber ético
e de respecto, aínda que soe moi pedantorro.
X.N:
Ben, meténdonos xa no voso recente "Non!", que para min foi unha
auténtica sorpresa...
Roberto:
¿Boa?
X.N:
Si, boísima...
Xurxo:
Pois tómate outro chupito,
polo bo gusto.
(Cumprín a invitación e o tapón da botella foi pasando de
un en un, coma se se tratase dun rito iniciático. A verdade é que
semellan unha familia de amigos e un non tarda en entrar nela, porque nota que
todos falan e actúan buscando unha complicidade das de verdade, das da
tribo ao redor do lume.)
X.N:
O que vos quería preguntar é cómo chegáchedes a este
CD. ¿Ruptura, evolución?
Manuel:
Non exactamente ruptura. Xa en "Cordura"
había moitas pistas, moitos temas nos que se podía sospeitar que
algo se estaba a argallar alí. O que ocorreu é que todos coincidimos
na parte negra, escura, dura, e traballamos dende o principio cos catorce temas
que formaron "Non!". Polo tanto, foi unha evolución eu penso
que lóxica.
X.N:
Para "Non!" confiáchedes de novo na producción de Segundo
Grandío, e sen embargo cambiáchedes de estudio e compañía,
gravando en Areamaster e fichando por Chorima. ¿A que se deberon estas
decisións?
Xurxo:
O de Segundo tiñámolo
clarísimo. Flipáramos con el na primeira experiencia e foi unha
idea fixa para o novo disco.
Manuel:
Descarado, de Segundo é de
que máis nos gusta falar. No primeiro CD fixo o que puido, colocou todo
o son no seu sitio e conseguiu que soara ben e contundente, pero sobre todo, tivo
un trato con nós que se converteu nunha amizade moi especial.
Roberto:
Ten unha maneira de ser que encaixa
moi ben con nós. Sabe cando ten que relaxar o ambiente ou cando ten que
pincharte para que saques o mellor que tes.
Santi:
E aguantou moi ben que lle fuchicara
nos mandos en vez de estar gravando na peceira o saxo ou os coros.
Josito:
E o máis importante é
que hai tempo que me vendeu este marabilloso baixo que teño.
(De novo, volven os risos e todos explican
que están fartos do incrible baixo de Josito. Que o coida máis ca
nada neste mundo. Santi súa e non vai calor. É tímido para
falar, pero nótase que está totalmente integrado no grupo e na filosofía
dos KD.)
X.N:
¿E o da compañía, que?
(O ambiente cambia de súpeto. Refolgan
como agoniados.)
Josito:
O da compañía...,
foder. Nós tiñamos un contrato con Man. Pero a maneira que teñen
alí de entender a música non cadra coa nosa. Pedimos a carta de
liberdade e despois dunha negociación, alambramos.
Manuel:
Abreu é un bo técnico,
pero nunca nos sentimos arroupados nin comprendidos. El pensa que a música
rock vai unida ao inglés e á "modernidade", tal e como
el a entende. Tardou un pouco de máis en dicirnos certas cousas, porque
foi el quen amosou interese polo grupo dende o principio. Pero xa pasou, de todo
se aprende. Axudounos a saber escoller. E escollemos Chorima.
Xurxo:
Porque en Chorima, Anxo Maciel é
unha persoa coa que podes falar, podes tomar unha caña e podes entenderte.
Sabe de música, sente a Galiza como o que máis e quere facer empresa
no país. Ademais amosa unha confianza no grupo e no disco que fai que esteamos
moi a gusto.
X.N:
¿Tiñades outras ofertas para gravar "Non!"?
Manuel:
Si, sorprendentemente, si. Eu sempre
comentaba que sería moi difícil gravar este disco, que iso xa sería
un éxito. Pero, Paco, o noso mánager-colega, contactou con varias
compañías interesadas. Unha tiña unha oferta moi interesante,
pero o productor sería un coñecido "home
da música". E o de Segundo era absolutamente prioritario. En todo
caso, ningunha oferta melloraba as boas sensacións que nos ofrecía
Chorima.
X.N:
¿Cales son as claves do son tan impactante e agresivo de "Non!"?
Roberto:
Claves hai unhas cantas, pero o
principal é que antes de entrar no estudio traballaramos xa os temas con
Segundo e todos sabiamos o que queríamos. Logo, o ambiente nos estudios
de Areamaster foi estupendo. Era como estar na casa. Liberdade absoluta, bo rollo.
Josito:
Iso foi fundamental. Tiñas
moita intimidade e moita tranquilidade. Adaptamos os horarios aos nosos cocos
e corpos e así funcionamos moi ben.
Manuel: Ademais, o que dicía Roberto, de ter
traballado os temas con Segundo foi vital. Falamos moito. O primeiro CD estivera
ben, pero este tiña que arrasar en canto a crueza nas guitarras, nas voces,
o tratamento de saxo e teclados. Era unha aposta arriscada e a producción
e a gravación tiñan que ser arriscadas. E Segundo é unha
máquina. Algún día valorará todo dios o seu traballo
neste disco. Unha anécdota: un membro de "Héroes del Silencio"
que é bo amigo, chamoume para felicitarme polo son do disco, e preguntábase
cómo o conseguiramos. ¡E acababan de gravar con Bob Ezrin en Los
Ángeles!
X.N:
No tríptico que se ve nas tendas xunto ao CD, explícanse un pouco
os temas. E refírense unha serie de influencias musicais como Lou Reed,
Sonic Youth, King Crimson, Joe Division... ¿Son esas as fontes de inspiración
de "Non!"?
Xurxo:
Son esas entre outras. A verdade
é que mamamos moita música dos setenta e oitenta, pero tamén
estamos abertos a todo tipo de influencias dos noventa. Roberto escoita moita
música, digamos experimental, non sei, todos escoitamos de todo, pero no
básico coincidimos.
Santi:
Eu escoito máis ben música
de jazz e pouco sabía dalgúns dos grupos dos que eles me falaban.
Agora pásanme CD´s para que me poña ao día, e a verdade,
é que cando escoitei algunha das "barbaridades" que me pasaron
comecei a entender bastantes detalles.
Roberto:
Estamos botando a perder a Santi.
Manuel:
Pero é a gran fichaxe que
fixemos.
Josito:
Si, en todos os sentidos.
(O agarimo co que falan do novo membro do grupo
-incorporouse cando empezaron co proxecto de "Non!"- prodúceme
unha especie de envexa. Boto de menos os tempos das "pandillas", de
cando tiñas un novo amigo a quen querer. Estoume poñendo melancólico,
e penso se non será a absenta.)
X.N:
Nótase a vosa preocupación polas letras das cancións. Manuel
é escritor e premio Xerais de novela do 96. ¿Por aí está
a causa?
Manuel:
Penso que non. Eu considérome
máis músico que escritor. O que pasa é que a todos nos gusta
entender o que escoitamos e todos queremos dicir certas cousas. No grupo non hai
un letrista, un compositor ou un cantante fixo. En "Non!" coincidiu
que moitos temas e letras eran meus, pero Roberto, Xurxo e Josito son grandes
letristas. Encantaríame ter feito a letra de "Gran Vía"
que é de Josito, ou de "Huecos" que é de Xurxo, ou do
anterior CD, de "Testemuña ocular", entre outras, que é
de Roberto.
X.N:
¿E que pensades sobre o conflicto do uso dun idioma determinado na música,
sobre todo no rock?
Josito:
Mira, esa é unha das nosas
teimas. Nós cremos que o galego é unha lingua
moi boa para o rock. Aí tes traballos brasileiros e portugueses
para demostralo. Non temos nada en contra do inglés. ¡Encántanos!
Pero é o que comentabamos antes. ¡Queremos dicir algo! ¡E en
galego! ¡E que non teñen por que ser as típicas cousas de
"polo cu", "hostia que che dou, ha, ha", e demais caralladas.
Iso é tamén respectable, pero estamos convencidos de que se pode
facer música que diga algo, que conecte coa xente e ¡en galego! ¿por
que non?
X.N:
Pero en "Non!" hai tres temas en castelán e un en ruso...
Manuel: O do tema en ruso, á parte da mensaxe
que ten, é tamén irónico. ¡Mirade, tamén se
pode facer en ruso e en suahili! O do castelán..., non somos hipócritas.
Falamos entre nós en castelán moitas veces. Se sae un bo tema en
castelán, para adiante. Non somos fanáticos da lingua. Só
dicimos que tendemos ao galego por convicción, non por imposición.
X.N:
Tamén coidades moito o deseño gráfico, do que se encarga
Roberto, e a portada é un cadro de Xurxo Romero. ¿Queredes ter un
control absoluto sobre o producto?
Roberto:
Xa nos gustaría ter un control
absoluto. O que tentamos é facer por nós mesmos todo aquelo que
pensamos que podemos facer ben.
Josito:
Ademais, tanto Xurxo como Roberto,
son moi bos no seu. O problema de Xurxo é que non se sabe vender, non domina
o marketing, nin lle interesa, senón sería un pintor máis
recoñecido.
Manuel:
Ese é un problema bastante
común a KD. Cada un de nós fai cousas pola súa conta: Xurxo
é pintor e artesán, Roberto traballa co deseño e a vídeo-creación,
Josito é actor, Santi é un gran gaiteiro, entre outras cousas,e
eu escribo, pero non nos sabemos vender. Paco ten que facer un sobreesforzo na
promoción. Por isto é polo que dicimos que somos un grupo "multimerda".
Facemos moitas cousas, pero non estamos en todos os actos sociais nin aproveitamos
calquera circunstancia para falar das nosas marabillosas cualidades. Pero xa estamos
aprendendo, ou sexa que coidado cos canapés.
Santi:
¿Non pode ser churrasco en
vez de canapés?
(Agora falan da fame e das churrascadas nas
que arranxan o universo. Invítanme a quedar a cear con eles e ante a miña
sorpresa acepto. Xa estou atrapado nas redes destes músicos que falan como
persoas.)
X.N:
Por certo, escoitei que tedes problemas pola portada do CD.
Josito: Si algo temos é problemas. Vídeos
vetados, temas vetados. O problema de non ser "politicamente correctos",
supoño.
Xurxo:
Comentáronnos que, sobre
todo fóra de Galiza, hai xente a quen lle sentou moi mal o feito de que
se vexa unha bandeira española, e que haxa un Non! alí. En realidade,
na bandeira simplemente está a admiración final, e para nada buscabamos
un panfleto, nin na portada, nin nas letras, nin en nada. Aínda por riba,
a suposta bandeira é un cacho de cinta destas de inauguracións oficias,
que para nós ten un sentido clarísimo que se pode transportar ao
noso propio país, cheo de falsos galegos.
X.N:
Pero tedes unha posición nacionalista, ¿non?
Manuel:
"Nacionalista" é
unha palabra perigosa e baleira. A ver se me explico. ¿Estamos a falar
do PNV ou de CIU? Porque eles tamén son nacionalistas. Nós somos
afíns a un nacionalismo de esquerda. A cuestión é se somos
anti-españois. E non necesariamente. Só cando España actúa
claramente impedindo o noso progreso como pobo libre para tomar as súas
propias decisións en aspectos básicos. Para min, somos máis
humanistas que políticos. Eu creo na boa xente, e aínda creo nos
principios da esquerda. Pero prefiro un español que teña que ver
comigo a un facha galego moi galeguista que fala un galego perfecto do noso país.
Josito:
Nós falamos cos feitos. As
nosas ideas están nos nosos discos e nas nosas actuacións na vida
e nos concertos. Perdemos moitas cousas por ser consecuentes coas nosas ideas.
Tocamos diante da "Conselleira de Familia" e soltámoslle unha
bronca polo micro. Falamos na Radio galega e puxemos a caldo a Fraga. En Radio
3, procuramos explicarlle ao imperio a ignorancia que teñen sobre o noso
pobo. Só se miran ao embigo. Así nos vai. Pero así somos.
Roberto:
Non sabemos nin queremos calar.
De aí o título do CD:"Non!", e de aí que estea
dedicado a toda a xente que aínda ten o valor de dicir Non!.
X.N:
Volvendo a "Non!", a crítica é unánime á
hora de eloxialo en todo tipo de publicacións: "Un disco para a historia",
"Algunhas das mellores cancións nunca antes feitas aquí",
"xeniais", "un disco abrasivo e hipnótico", "nada
soara tan demoledoramente no seu tempo"... ¿Que sentides ante esta
acollida?
Santi:
Dá moita moral ver que o
traballo que fas é recoñecido. Sempre estás cheo de dúbidas
cando rematas e sabes que podería ser mellor tal cousa ou tal outra, e
non sabes se se entenderá o que querías expresar, por iso estas
críticas veñen moi ben.
Manuel:
O que agora nos gustaría
é que estas críticas chegaran realmente ao público. Así
venderiamos máis discos e os concertos estarían ateigados de xente.
Non nos queixamos. Pero como dicía un colega dun grupo xa desaparecido:
"Radio Océano", "nós somos un grupo histórico,
pero chéganos un pouco tarde". A ver se se nos recoñece o traballo
antes de que teñamos netos por un público senón masivo, a
lo menos suficientemente amplo. O público é a crítica que
máis nos interesa.
Xurxo:
Si, porque parece que grupos de
gran éxito son destrozados pola crítica. O tempo será o xuíz,
pero os tempos deberían ser chegados para Korosi Dansas.
X.N:
En canto ao directo, no que a crítica tamén coincide na súa
boa valoración, tiven a sorte de ver hai algún tempo a vosa actuación
de presentación do primeiro CD na Nasa, en Santiago, e agora as presentacións
de "Non!" na Iguana, en Vigo e na Casa do Patín, en Santiago.
A enerxía que desprendedes chega a ser apabullante, incluso nos temas máis
lentos e suaves. ¿O segredo?
Roberto:
O segredo está en entregarse
a tope. En deixarte a pel (literalmente, ás veces) e tentar darlle todo
á xente que está a escoitar.
Manuel:
Exacto, o segredo é sentir
e facer sentir. Se ti estás ben arriba, e cando digo ben, refírome
a gozar e sufrir co que fas, a xente , normalmente, conecta.
Xurxo:
Para nós o directo é
a realidade, a posibilidade contacto próximo.
Santi:
É moi emocionante, e ao mellor
o segredo é compartir esa emoción.
Josito:
Si, comunicar. Non só actuar,
que é unha palabra especial para min como actor, senón actuar meténdote
de verdade na música e nas letras, vivindo o que estás a facer.
Ademais o bo de KD, é que podemos tocar para nós.Ás veces,
os concertos comezan con frialdade na xente e entón decidimos sen pensalo
facer un concerto para KD, e a disfrutar. E entón, a xente, entrégase.
(Xa levamos tempo e tempo. Cambiei a cinta.
Eles din que están a gusto e eu tamén.O ambiente é moi quente
no local, agora cheo de fume polos cigarros e semellantes, pero cheo tamén
de ollos e bocas cheos de vida. Deciden que hoxe non van ensaiar e comezan a facer
planos para o día seguinte. Como desculpándome, dígolles
que só quedan un par de preguntas. Mais eles comentan que é mellor
rematar a entrevista mentres recollen os instrumentos e logo o agardado churrasco.
Afánanse en meter as guitarras nas súas casiñas de durmir
e eu afánome para rematar.)
X.N:
En xeral, ¿cales son as vosas aspiracións con "Non!" e
con KD no futuro?
Xurxo:
Tocar e tocar e facer música
e se aguantamos outros nove anos, cojonudo.
Roberto:
¿Outros nove anos aturándoos?
¡Foder!
Santi:
A min gústame estar en KD,
gústame tocar e andar por aí con eles. Prefiro pensar no que temos
agora.
Josito:
O que queremos é ser ricos
e famosos. ¿Ou non?
(Todos berran: "¡Siiiii!",
"¡Dunha puta vez"!)
Manuel:
Mentres iso non chega, que falta
pouco, un milenio e medio ou así, pois aspiramos a vender todos os discos
que poidamos e a chegar a ter un público fiel que nos permita tocar con
dignidade polo universo.
Xurxo:
E a pagar as débedas. Sobre
todo, o pastón que gasta Paco en teléfono.
Roberto:
Deberiamos forrarnos aínda que só fose para mercarlle un "móvil"
novo a Paco.
(Paco, Paco
Abelleira, mánager e segundo os créditos do disco, membro oficial
dos KD. Sempre que falan del é como se falaran dun pai protector ou dun
irmán maior, e resulta que é máis novo que todos eles.)
X.N:
E para rematar...
Roberto:
¿Xa? Agora que lle estaba
collendo o punto...
X.N:
¿Que é para cada un de vós KD e "Non!"?
Roberto:
¿Empezo eu? Vale... Pois...
KD para min é un matrimonio de ... seis persoas agora, que fan música
e viven xuntos cando poden. E "Non!" é o mellor froito que tivo
o matrimonio ata o de agora.
Santi:
¡Buffff! KD é unha
oportunidade de tocar e... comunicarse con amigos. "¡Non!" é
o resultado desa comunicación.
Xurxo:
KD é unha das mellores cousas
da miña vida e "¡Non!"... "¡Non!" somos
nós mesmos.
Josito:
Eu sempre dixen que KD era un matrimonio
de varias persoas, o que dicía Roberto, cos seus momentos estupendos e
as súas broncas. É un xeito de expresar o que temos dentro, de divertirnos
e de chorar. "Non!" é un dos mellores discos que escoitei na
miña vida.
Manuel:
¿Podo pensar unhas horiñas
máis?...¡Foder! KD é parte das nosas vidas, como o fígado
ou o corazón, ou un sinal na fronte. Marcados de por vida, case nada. É
a posibilidade de estar con amigos tocando, berrando, bebendo, chorando. "Non!"
é un soño feito realidade a base de traballo, rabia, esperanza e
moitas vísceras.
Xa cae a noite, pero no "Churrasco A Ría"
hai moita luz. Josito e Santi pelexan pola salsa. Xurxo e Manuel rin a parida
de Roberto. Agora Josito, moi serio, cóntame un chiste no que demostra
as súas dotes de actor. Todos rimos. Eu sei que por dentro, sofren. Coma
min e coma todos. E rin, coma min e coma moitos. Sei que Korosi Dansas son estrelas do rock e da vida, sei que "Non!" pasará á
historia. Ao mellor, á historia pequena. Eles tamén, pasarán
para sempre á historia da miña vida de entrevistador de estrelas
nacionais r internacionais que non lles chegan á altura do primeiro acorde
de vida.
RESUMO ACTUACIÓNS KOROSI DANSAS (1.988-2000)
-
Festival Folk-Rock contra
a urbanización da Illa de Cortegada. VILAGARCÍA.
-
Festival da Xuventude.
ILLA DE AROUSA.
-
I. B. Carril. VILAGARCÍA.
-
Discoteca K.O. (con Os
Resentidos). CATOIRA
-
Pub CLAVICÉMBALO.
LUGO
-
Festival da Xuventude.
VILANOVA.
-
Festa da Dorna. ILLA DE
AROUSA
-
Pub Bogart. ILLA DE AROUSA.
-
Festival Rock do Barbanza.
Palmeira, RIVEIRA.
-
Discoteca New Pop-Pool.
SANTIAGO.
-
Festas do Verán.
GUILLÁN.
-
Pub Music-Box. MONFORTE.
-
Discoteca Nicol´s.
A ESTRADA.
-
Festival Solidariedade
Charpo. ILLA DE AROUSA.
-
Festa das Letras Galegas.
VILAGARCÍA.
-
Liceo Marítimo.
VILAGARCÍA.
-
Festival Rock. PONTECESURES.
-
Discoteca Golden Fish.
BOIRO.
-
Festa da Auga. VILAGARCÍA.
-
Festival Rock. ARTEIXO.
-
Festival Rock. LIRA.
-
Concurso Pop-rock Villa
de Bilbao. BILBO.
-
Festas do apóstol.
Carril. VILAGARCÍA.
-
Sala NASA. SANTIAGO.
-
Festa da Carballeira.
ZAS.
-
Pub Liceum. O PORRIÑO.
-
Festas San Roque. VILAGARCÍA.
-
Festa do Nadal. Barallobre.
FENE.
-
Pub O Parque. VILAGARCÍA.
-
Pub Malecón. VIGO.
-
Sala Caritel. OURENSE.
-
Pub La Calle. BUEU.
-
Sala Bristol. FERROL.
-
Noites do Parque. VILAGARCÍA.
-
Pub La Iguana. VIGO.
-
Pub Planta Baixa. VIGO.
-
Casa do Patín.
SANTIAGO.
-
Pub Áncora. O GROVE.
-
Festas Patronais (con
Siniestro Total). A ESTRADA.
-
Festa da Carne (con Budiño).
A ESTRADA.
-
Festival Santi rock. SANTIAGO.
-
Pub ALÉN. Cambados
-
Coliseum A CORUÑA
(con Siniestro Total).
-
Sala El Sol. MADRID.
-
Sala La Piedra de Blarney.
ZARAGOZA.
-
Sala Oviedo. OVIEDO.
-
Festival rock. Pabellón
Torrecedeira. VIGO.
-
Pub Estación Noroeste.
FERROL.
-
Festival Rock. CARBALLO.
-
Festival Alén Rock.
ILLA DE AROUSA.
-
Pub . CORCUBIÓN.
-
Rebolo Rock. BUEU.
-
Sala Nasa (con Chucho).
SANTIAGO.
-
Festival Rock. COTOBADE.
(E perdón polas moitas que nos quedan por citar onde nos trataron
de marabilla)
"EXTRAS"
-
Finalistas da edición
’89 do concurso RACHA COAS ONDAS.RTVE-G.
-
Semifinalistas V concurso
de maquetas ROCK DE LUX-ROLAND.
-
Finalistas II Concurso
de grupos da Radio Autonómica de Galicia, RTG.
-
Actuacións televisivas
para diversos programas da tvg (Sitio Distinto, Luar…) e da RTVE-G.
-
Finalistas Concurso Pop-Rock
Villa de Bilbao. Edición 1992.
-
Participación no
vinilo "Un recopilatorio de 11 grupos galegos", Gal&Cia, 1994.
-
Espectáculo teatral
"Directamente Paco", con Carlos Blanco.
-
Gravacións e actuacións
para "Xabarín Club", TVG.
-
Gravacións para
cd "Selección xa!", para Revista Bravú, Eds. Xerais.
(E máis cousas nomeables e innomeables)